Binanız Depreme Dayanıklı Mı? Riskli Yapı Tespiti

Oturduğu yapıya güvenmeyenler, riskli yapı tespiti yaptırsın lütfen. Sürece ilişkin bilgi infografikte mevcut. Bu sürecin “geridönüşü olmadığını, riskli çıkan binanın 60+30 gün içinde yıkılması gerektiğini” unutmayalım. Aynı şekilde, binanın depremde yıkılmasının ve giden canların da geridönüşü yok (Bu yıkım olayı yeni bir şey değil, eğer ki bir bina riskli tespiti yapıldığı halde yıkılmamışsa muhtemelen tespiti lisanssız bir firma yapmıştır, dolayısıyla resmiyete geçmemiştir). Bu arada riskli yapı olduğunu düşündüğünüz yapıları belediyeye şikayet edip tespit yapılmasını talep edebilirsiniz (örneğin okuduğunuz/çocuğunuz okuduğu okul veya çalıştığınız bina, ancak bunların masrafları kimden alınıyor tam bilgim yok açıkçası, muhtemelen yapı sahibindendir).

Yapınızda risk bulunmasını gözle basit bir şekilde tespiti şöyle yapılır.
*Yapının yılı (2000 öncesi yapılar potansiyel risk grubundadır, mutlaka tespit yaptırsınlar).
*Yapıdaki çatlaklar (duvarlardaki basit sıva çatlakları önemli değil, ancak kolon ve kirişlerdeki çatlaklar önemli).
*Yapıdaki nem ve rutubet (belki daire içinde yoktur, mutlaka bodruma bakın).
*Yapının kolon ve kirişlerinin, döşemelerinin (tavan) içindeki demirin gözükmesi ve betonun kum gibi dökülmesi.
*Saplama kirişler (bu durumu anlamak için az biraz teknik bilgi lazım ancak kısaca farklı yönlerden gelen 2 kiriş birleşim noktasında kolonun olmaması risk teşkil eder).
*Yapıda elektrik ve su tesisatı için kolon ve kirişlerde kırma, dökme yapılmış mı?
*Özellikle dükkan büyütmek için kolonlar kesilmesi (Bunu girdiğiniz dükkanda geniş bir açıklıkta kolon yoksa farkedersiniz).

*Kolon-kiriş-döşeme-perde-duvar ve hatalı bir uygulama olan saplama kiriş örneği.
Perdeyi de açıklayayım. Genelde merdiven ve asansör etrafında olur. Yapı büyükse farklı noktalarda da olur. Yeni yapılan binalarda kullanılır genelde. Kolonun boyunun eninden en az 6 kat büyük olanlarına denir (yükseklik değil, en-boy. Örneğin 30 cm eninde, 180 cm boyunda, 300 cm yüksekliğinde olan bir taşıyıcı elemana perde denir). Binaların bodrumlarında toprakla temas eden kısımları perde olmalıdır. Merdiven ve asansörler binadan farklı çalışan alanlar olduğu için 2-3 kenarı perde olmalıdır (bazı yapılarda 1 kenarının perde olması da yeterlidir, yapıya göre değişiklik gösterir bu durumlar). Bu nedenle deprem anında ve depremden sonraki ilk 1-2 dk içinde merdivenden ve asansörden uzak durun, merdivenin çökmediğinden eminseniz dikkatli ve sırayla binayı terkedin, aniden herkesin merdivene koşması merdivenin çökmesine sebep olabilir.
Bunun dışında asmolen döşeme vardır, birçok inşaatta görürsünüz. Maliyeti ucuz olması ve sarkan kiriş olmaması nedeniyle çoğu inşaatta tercih edilse de “1.sınıf deprem bölgeleri için risklidir”. Ancak maalesef hala çatır çatır kullanıyorlar (altta asmolen döşemede merdiven etrafındaki perde net şekilde gözüküyor).

*Geçen sene Kartal’da çöken binanın taşıyıcı sisteminden bir parça.
Deniz kumu kullanılmış. Betonun içinde deniz ürünleri net şekilde görülüyor. Artık yeni yapılan binalarda bu risk yok (köyde vs kendi yaptıklarınız hariç, şehirlerde hazır beton kullanılıyor). Ancak betona su katma gibi riskler mevcut.

*Nervürlü demir örneği
Haberlerde sürekli geçen “nervürsüz demirle yapılmış, düz demirle yapılmış” vs olayı bu. Demirin etrafında bu çentiklerin olmasına nervürlü demir deniyor. Demirle betonun tutunmasını sağlıyor. Nervürsüz demirli bir yapı çökmeye mahkumdur.

*Kolon-kiriş-perde-döşemede yer alan bu tip “çatlak” ve kırıklar risklidir.
Hem demirin paslanmasına sebep olur, hem de betonun iş yapmadığını gösterir.